ارزیابی قابلیت و ظرفیت‌های گردشگری میراث‌های زمین‌شناختی در محوطه‌های ژئوتوریستی (نمونه موردی: ژئومورفوسایت‌های نمونه استان هرمزگان)

اکوتوریسم و ژئوتوریسم، رویکردی‌ مسئولانه، حفاظتی و علمی درباره ارزیابی پتانسیل پدیده‌های منحصر به فرد زمین یا ژئومورفوسایت‌ها است که به منظور پایداری در توسعه اقتصادی- اجتماعی جامعه بومی و حفاظت از میراث زمین شناختی ترسیم شده است. این حوزه مطالعاتی با ترکیب نمودن مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژی پتانسیل‌های بالایی را در راستای گردشگری پایدار عرضه می‌کند که امروزه این دانش با گسترش مطالعات خود، مشتقات متعددی از قبیل ژئودایورسیتی (تنوع)، ژئوکانسرویشن (حفاظت‌)، ژئواینترپرتیشن (تفسیر) و... را در این شاخه از علوم زمین پدیدار ساخته است. هدف نوشتار حاضر ارتقای علمی، توسعه ناحیه‌ای و حفاظت از میراث‌های ژئومورفیک در منطقه موردمطالعه به‌ویژه در سطح استان هرمزگان می­باشد. در این پژوهش از نظر روش‌شناسی تلاش شده به کمک تلفیقی از مدل‌ها و نیز تحلیل تشابهات و تفاوت‌های مدل‌های ارزیابی، به همراه پیمایش‌های میدانی در دو مرحله از منطقه انجام شود. بدین‌صورت که با طرح روشی مبتنی بر معیارها و مؤلفه‌های تأثیرگذار(با امتیاز 0- 10) متناسب با رفتارشناسی ژئوسیستم‌های منتخب استان یعنی سواحل بالاآمده بندر جاسک، اشکال قارچی شکل فرایندهای بادی، تالاب‌های جزر و مدی و گل‌فشان‌های ساحلی، قابلیت‌های این سایت‌ها در مقام مقایسه اولویت‌ها مبتنی بر سه موضوع کلان 1- ابعاد علمی- مکمل و ژئومورفولوژی؛ 2- زیرساخت‌‎ها و خدمات گردشگری و 3- حفاظت میراث زمین و رفتار مخاطره شناسی؛ مورد ارزیابی قرار دهد. یافته‌های حاصل از ارزیابی‎های میدانی و دفتری از مجموع 200 امتیاز به ترتیب اشکال قارچی شکل با کسب 108 امتیاز، سواحل بالاآمده 108 امتیاز، تالاب‌های جزر و مدی 102 امتیاز، و گل‌فشان‌ها با کسب 79 امتیاز ارزش‌گذاری و ارزیابی جامع 20 معیار موجود شدند. نتایج نهایی نشان داد که به ترتیب اولویت و نمره دهی، ژئومورفوسایت‌های سواحل بالاآمده و اشکال قارچی شکل بادی به دلیل دسترسی مطلوب‌تر، مقاومت بیشتر، هزینه زیرساختی کمتر و آموزش بهتر دانش زمین در رتبه اول  و گل‌فشان‌ها و تالاب‌های جزر و مدی به دلیل شکنندگی و مخاطرات بیشتر و دسترسی نامطلوب در رتبه دوم قرار می­گیرند که  لازم است در مقام سرمایه‌گذاری اولویت‌ها و برنامه‌ریزی جامع موردتوجه قرار گیرد.